VERİ SORUMLUSUNUN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Aydınlatma yükümlülüğü, kişisel verisi işlenen gerçek kişiler için bir hak olmakla birlikte işlenen kişisel verilerle ilgili bilgilendirmeyi ifade etmesi bakımından veri sorumluları için bir yükümlülüktür.
Aydınlatma yükümlülüğü, ilgili kişinin talebine bağlı bir yükümlülük değildir. İlgili kişinin açık rızasının ya da diğer kişisel veri işleme şartlarının bulunması durumunda veri sorumlusu, aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmelidir. Çünkü aydınlatma yükümlülüğü gerek açık rıza gerekse Kanundaki diğer kişisel veri işleme şartlarından bağımsız olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.
Veri sorumlusunun, kişisel verilerin elde edilmesi sırasında ilgili kişiyi aydınlatma yükümlülüğü 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun 10. maddesi ile düzenlenmiştir. Açık yasa hükmüne göre, kişisel verilerin elde edilmesi sırasında veri sorumlusu veya yetkilendirdiği kişi, ilgili kişilere aşağıdaki konularda bilgi vermekle yükümlüdür.
Veri sorumlusu ve varsa temsilcisi, aydınlatma sırasında kimliğini ortaya koyan bilgileri ve iletişim bilgilerini açıklamalıdır.
Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken işleme amacının belirli, açık ve meşru olması gerekir. Ayrıca bilgilendirmede; genel nitelikte, muğlak ve gündeme gelmesi muhtemel başka amaçlar için işlenebileceği kanaatini uyandıran ifadelerden kaçınılmalıdır.
Veri sorumlusunca aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken kişisel verilerin aktarılma amacı ve aktarılacak alıcı grupları da açıkça belirtilmelidir
Kişisel verinin işlenmesinde Kanunun 5 ve 6. maddelerinde sayılan kişisel veri işleme şartlarından hangisine dayanıldığı açıkça belirtilmelidir. Yine kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik yollarla ya da veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yöntemlerden hangisiyle elde edildiğinin açık bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir
Veri sorumlusu ve varsa temsilcisi ilgili kişiye aydınlatmada bulunurken Kanunun 11. maddesinde sayılan haklarını belirtmelidir.
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun “Kurulun görev ve yetkileri” başlığı altında düzenlenen 22. maddesinin birinci fıkrasının “e” (Kişisel Verileri Koruma Kurulunun görev alanı ile Kurumun işleyişine ilişkin konularda gerekli düzenleyici işlemleri yapmak) ve “g” (Veri sorumlusunun ve temsilcisinin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenleyici işlem yapmak) bentlerine dayanılarak Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ hazırlanmış ve 10.03.2018 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu Tebliğin amacı 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca veri sorumluları veya yetkilendirdiği kişilerce yerine getirilmesi gereken aydınlatma yükümlülüğü kapsamında uyulacak usul ve esasları belirlemektir.
Veri sorumlusu ya da yetkilendirdiği kişi tarafından sözlü, yazılı, ses kaydı, çağrı merkezi gibi fiziksel veya elektronik ortam kullanılmak suretiyle aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi esnasında Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de düzenlenen usul ve esaslara uyulması gerekmektedir.
Kişisel Verilerin Korunması Kanununun “Kabahatler” başlığı altında düzenlenen 18. maddesinde Kanunla getirilen yükümlülüklere aykırı hareket eden gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Veri Sorumluları hakkında uygulanacak idari para cezaları belirtilmiştir.
Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hakkında ise Kurulun yapacağı bildirim üzerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşunda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapanlar hakkında disiplin hükümlerine göre işlem yapılır ve sonucu Kurula bildirilir.
Açık yasa hükmünün 1-a maddesi uyarınca Kanunun 10. maddesinde düzenlenen aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyenler hakkında 2020 yılı için 9.013 Türk lirasından 180.264 Türk lirasına kadar idari para cezası verilebilecektir.
Av. Filiz Durak