VERİ SORUMLUSUNUN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

1.KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU’NUN 10. MADDESİNDE DÜZENLENEN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Aydınlatma yükümlülüğü, kişisel verisi işlenen gerçek kişiler için bir hak olmakla birlikte işlenen kişisel verilerle ilgili bilgilendirmeyi ifade etmesi bakımından veri sorumluları için bir yükümlülüktür.

Aydınlatma yükümlülüğü, ilgili kişinin talebine bağlı bir yükümlülük değildir. İlgili kişinin açık rızasının ya da diğer kişisel veri işleme şartlarının bulunması durumunda veri sorumlusu, aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmelidir. Çünkü aydınlatma yükümlülüğü gerek açık rıza gerekse Kanundaki diğer kişisel veri işleme şartlarından bağımsız olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.

Veri sorumlusunun, kişisel verilerin elde edilmesi sırasında ilgili kişiyi aydınlatma yükümlülüğü 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun 10. maddesi ile düzenlenmiştir. Açık yasa hükmüne göre, kişisel verilerin elde edilmesi sırasında veri sorumlusu veya yetkilendirdiği kişi, ilgili kişilere aşağıdaki konularda bilgi vermekle yükümlüdür.

1.1.Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği

Veri sorumlusu ve varsa temsilcisi, aydınlatma sırasında kimliğini ortaya koyan bilgileri ve iletişim bilgilerini açıklamalıdır.

1.2.Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği

Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken işleme amacının belirli, açık ve meşru olması gerekir. Ayrıca bilgilendirmede; genel nitelikte, muğlak ve gündeme gelmesi muhtemel başka amaçlar için işlenebileceği kanaatini uyandıran ifadelerden kaçınılmalıdır.

1.3.İşlenen kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçla aktarılabileceği

Veri sorumlusunca aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken kişisel verilerin aktarılma amacı ve aktarılacak alıcı grupları da açıkça belirtilmelidir

1.4.Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebebi

Kişisel verinin işlenmesinde Kanunun 5 ve 6. maddelerinde sayılan kişisel veri işleme şartlarından hangisine dayanıldığı açıkça belirtilmelidir. Yine kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik yollarla ya da veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yöntemlerden hangisiyle elde edildiğinin açık bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir

1.5.İlgili kişinin hakları

Veri sorumlusu ve varsa temsilcisi ilgili kişiye aydınlatmada bulunurken Kanunun 11. maddesinde sayılan haklarını belirtmelidir.

2.AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMESİNDE UYULACAK USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun “Kurulun görev ve yetkileri” başlığı altında düzenlenen 22. maddesinin birinci fıkrasının “e” (Kişisel Verileri Koruma Kurulunun görev alanı ile Kurumun işleyişine ilişkin konularda gerekli düzenleyici işlemleri yapmak) ve “g” (Veri sorumlusunun ve temsilcisinin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenleyici işlem yapmak) bentlerine dayanılarak Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ hazırlanmış ve 10.03.2018 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Tebliğin amacı 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca veri sorumluları veya yetkilendirdiği kişilerce yerine getirilmesi gereken aydınlatma yükümlülüğü kapsamında uyulacak usul ve esasları belirlemektir.

Veri sorumlusu ya da yetkilendirdiği kişi tarafından sözlü, yazılı, ses kaydı, çağrı merkezi gibi fiziksel veya elektronik ortam kullanılmak suretiyle aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi esnasında Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de düzenlenen usul ve esaslara uyulması gerekmektedir.

2.1.Kişisel Verilerin İlgili Kişilerden Elde Edilmesi Halinde Aydınlatmanın Şartları

1. İlgili kişinin açık rızasına veya Kanundaki diğer işleme şartlarına bağlı olarak kişisel veri işlendiği her durumda aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilmelidir.
2. Kişisel veri işleme amacı değiştiğinde, veri işleme faaliyetinden önce bu amaç için aydınlatma yükümlülüğü ayrıca yerine getirilmelidir.
3. Sicile kayıt yükümlülüğünün bulunması durumunda, aydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde ilgili kişiye verilecek bilgiler, Sicile açıklanan bilgilerle uyumlu olmalıdır.
4. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi, ilgili kişinin talebine bağlı değildir.
5. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirildiğinin ispatı veri sorumlusuna aittir.
6. Kişisel veri işleme faaliyetinin açık rıza şartına dayalı olarak gerçekleştirilmesi halinde, aydınlatma yükümlülüğü ve açık rızanın alınması işlemlerinin ayrı ayrı yerine getirilmesi gerekmektedir.
7. Aydınlatma yükümlülüğü kapsamında açıklanacak kişisel veri işleme amacının belirli, açık ve meşru olması gerekir. Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken, genel nitelikte ve muğlak ifadelere yer verilmemelidir. Gündeme gelmesi muhtemel başka amaçlar için kişisel verilerin işlenebileceği kanaatini uyandıran ifadeler kullanılmamalıdır.
8. Aydınlatma yükümlülüğü kapsamında ilgili kişiye yapılacak bildirimin anlaşılır, açık ve sade bir dil kullanılarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
9. Kanunun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “hukuki sebep” ten kasıt, aydınlatma yükümlülüğü kapsamında kişisel verilerin Kanunun 5 ve 6. maddelerinde belirtilen işleme şartlarından hangisine dayanılarak işlendiğidir. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi esnasında hukuki sebebin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
10. Aydınlatma yükümlülüğü kapsamında, kişisel verilerin aktarılma amacı ve aktarılacak alıcı grupları belirtilmelidir.
11. Aydınlatma yükümlülüğü kapsamında kişisel verilerin, tamamen veya kısmen otomatik yollarla ya da veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yöntemlerden hangisiyle elde edildiği açık bir şekilde belirtilmelidir.
12. Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilirken eksik, ilgili kişileri yanıltıcı ve yanlış bilgilere yer verilmemelidir.

2.2.Kişisel Verilerin İlgili Kişiden Elde Edilmemesi Halinde Aydınlatmanın Şartları

1. Kişisel verilerin elde edilmesinden itibaren makul bir süre içerisinde,
2. Kişisel verilerin ilgili kişi ile iletişim amacıyla kullanılacak olması durumunda, ilk iletişim kurulması esnasında,
3. Kişisel verilerin aktarılacak olması halinde, en geç kişisel verilerin ilk kez aktarımının yapılacağı esnada ilgili kişiyi aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi gerekir.

3.AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK HALİNDE DÜZENLENEN İDARİ PARA CEZASI

Kişisel Verilerin Korunması Kanununun “Kabahatler” başlığı altında düzenlenen 18. maddesinde Kanunla getirilen yükümlülüklere aykırı hareket eden gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Veri Sorumluları hakkında uygulanacak idari para cezaları belirtilmiştir.

Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hakkında ise Kurulun yapacağı bildirim üzerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşunda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapanlar hakkında disiplin hükümlerine göre işlem yapılır ve sonucu Kurula bildirilir.

Açık yasa hükmünün 1-a maddesi uyarınca Kanunun 10. maddesinde düzenlenen aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyenler hakkında 2020 yılı için 9.013 Türk lirasından 180.264 Türk lirasına kadar idari para cezası verilebilecektir.

Av. Filiz Durak

f.durak@kvkkdanismanlik.com